Jechoota ICT faayidaa gurguddaa qaban hiikaa isaanii fi faayidaa isaanii
1. Blacklist :- Hiikoon isaa ‘Galmee gurraacha’ jechuudha. Faayidaan isaa hayyama dhorkuudha.
2. Cookie :- Broowserii kompiitaraa yammuu seennee baanutti, kompiitarichi fuula website sanaa save godhee kan inni qabatuudha. Faayilli kun size’n isaa xiqqaa yammuu ta’u adeemsa keessa baay’inaan yoo fayyadamnu guddachaa adeema.
3. Encryption : – hiikoon isaa ‘icciteessuu’ jechuudha. Kunis encryption key fayyadamuudhaani.
4. Input :- waan nuti kompiitara ykn mobile keenya yeroo waa fayyadamuuf jennu kan ittiin ajajnudhaa. Fakkeenyaf; keyboard, mouse fi kkf.
5. Output :- kan nuti ajajnerratti hundaa’uun bu’aa ajajaa keenyaa kan nuuf himan ykn dalagani dha. Fakkeenyaf; screen, speaker fi kkf.
6. CD burner :- CD duwwaa ta’an irratti waa barreessuu/fe’uu kan danda’u drive komputaraati. DVD burner kan jedhamus DVD duwwaa ta’anirratti kan barreessu/fe’u dha.
7. DVD-RW drives :- kunimmoo CD ykn DVD irratti waan barreeffame/fe’ame balleessee deebisee barreessuu kan danda’uudha.
8. Digital signature :- encryption fayyadamuun faayila/ergaa tokko nama sirrii nuti yaadnerraa kan ergame ta’uu kan ittin adda baafannudha. (mallattoo dijitaalaa jechuuni dandeenya)
9. Domain name :- Teessoo/address maqaa isaan ibsamu. Fakkeenyaf; marsaaritin keenya galuuf kan gargaaru www.oromiasamsung.com kan jedhu kuni ‘Domain name’ jedhamee waamama. Fakkeenya biraa maqaakee.com yoo jedhees ‘Domain name’ jedhamee waamama.
10. Eraser :- kompiitara ykn bilbila irraatti faayiloota argaman guutummaan guutuutti balleessuu kan danda’uudha.
11. Free ware :- bilisaan kan argaman, haa ta’u malee akkaataa uumamasaa (source code) argachuuf sooftiweerota dhorkaawwan seeraa fi teeknikaa raawwatan
12. GPS :- gabaajeen isaa ‘Global Positioning system’ jedhama. Kuniis saatalaayitii fayyadamuun bakkaa fi yeroo waan barbaadamee beekuuf kan gargaarudha.
13. Hacker :- Nama dhiyoorra ykn fagoorra taa’ee iccitii namaa kan hatuu fi too’annaa isaa jala oolchu.
14. IP address :- kompiitarri tokko interneetii ykn meeshaalee biroo qilleensarratti wajjin yoo wal quunnamuuf koodii addaa inni kennudha.
15. ISP : – Internet service provider jechuu yoo ta’u , Dhaabbata sarara tajaajila interneetii qopheessaniidha.